Dit artikel verscheen eerder in het digitale magazine Coincide, naar aanleiding van de Masterclass Wonen en Zorg met bezoeken aan Helsinki en Barcelona.

Betaalbaar wonen

In Helsinki zijn er verschillende modellen waardoor het lukt om mensen, ondanks een gespannen woningmarkt, in te laten stappen. Er is een systeem van huursubsidie dat geldt voor de sociale en de private huursector. Daarnaast zijn er modellen die het makkelijker maken om een woning te kopen. Zo is er een vorm van gemixt eigenaarschap. Je bent voor een deel eigenaar en verder huurder. Ideaal als start van je wooncarrière. Ook is er een vorm van gereguleerde koop. De prijs van de koopwoning wordt al voor de ontwikkeling vastgesteld. Bij verkoop van de woning bepaalt de gemeente de maximale verkoopprijs. Voor bepaalde groepen, zoals ouderen, jongeren, mensen met een beperking, daklozen en andere kwetsbaren op de woningmarkt, is er een aparte regeling. Naast de woning zelf kan ook de woonbegeleiding gesubsidieerd worden. ‘Het is ingewikkeld om zo’n model in een andere context precies te doorgronden’, vindt Jan. ‘Het inspireert wel om ook voor de koopsector te zoeken naar alternatieven voor mensen met een smalle beurs.’

Mix van bewoners

Jan zou het mooi vinden als in Houten meer mogelijkheden komen voor betaalbaar wonen. ’In de woonzorgvisie die we dit jaar hebben gemaakt, is extra onderzoek opgenomen naar alternatieve modellen in de koopsector’, vertelt hij. ‘Ook zoeken we naar mogelijkheden om meer te sturen als gemeente. Dat kan bijvoorbeeld op locaties waar we als gemeente eigendommen hebben. In Helsinki zagen we hoe de gemeente daar inzet op de ‘Helsinki mix’; in bouwblokken een mix van grote en kleine, duurdere en goedkope appartementen. Er woont een mix van jong en oud en met verschillende inkomens. De gemeente verplicht de ontwikkelaar om verschillende categorieën huizen te ontwikkelen.’ Jan zou eigen initiatieven van inwoners meer kansen willen geven om zelf te bouwen. ‘De gemeente Houten heeft de wens om extra capaciteit hiervoor beschikbaar te stellen. Het zou mooi zijn als ook in die initiatieven een mix van inkomensgroepen en leeftijden kan wonen. Zo ontstaat er een ‘kleine samenleving in een grote samenleving’. Plekken waar een mix van buurtbewoners op elkaar betrokken is.’

Community vorming

‘Wat ze in Helsinki heel mooi doen is in de bouw al rekening houden met het vormen van een community in het gebouw. We zagen gemeenschappelijk ruimten en gedeelde faciliteiten zoals een grote keuken, hobbykamer, muziek- en klusruimtes en altijd een sauna. Dit biedt mensen de gelegenheid elkaar te ontmoeten in het gebouw. Je moet dit direct meenemen in de ontwikkeling van je gebouw. Kostentechnisch is dat het best. Het is dan ook mogelijk om de welzijns- en zorgkant mee te nemen. We hebben voorbeelden gezien van een gezondheidscentrum waar een fysiotherapeut en huisarts in de plint van het gebouw hun praktijk hebben.’ Jan ziet iets dergelijks als een mooie kans voor nieuwe ontwikkelingen in het centrum van Houten. ‘We hebben in Houten een opgave voor ouderen die een gelijkvloers alternatief zoeken voor hun eengezinswoning, voor starters en mensen die uitstromen uit Beschermd Wonen. Stel dat we in het centrum wat meer in de hoogte gaan bouwen en een omgeving creëren voor ontmoeting, zowel in het gebouw als daarbuiten.’ Het gebied is daar nu niet op ingericht want het is nu vooral een kantorengebied. Jan zou het mooi vinden als de herontwikkeling wordt benut voor het creëren van aantrekkelijke woongebouwen met gemeenschappelijke voorzieningen en een groene omgeving waar je anderen kunt ontmoeten. De voorzieningen zoals winkels, bibliotheek en theaters zijn er al op loopafstand.

"We mogen als overheid best iets bepalender zijn"

Woonzorgvisie en regie

Jan vertelt dat in dezelfde periode als de Masterclass 2021 in Houten de woonzorgvisie is ontwikkeld. ‘Mijn collega wethouder van wonen heeft dit traject getrokken en heeft mij steeds aangehaakt waar het ging over welzijn en zorg. We hebben het echt met z’n tweeën gedaan. Zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau hebben we integraal samengewerkt. Ook ruimtelijke ordening is steeds betrokken. Het lijkt eigenlijk zo gewoon maar ik besef dat het lang niet in elke gemeente lukt om over alle interne schotten heen te werken. Dat was natuurlijk ook het thema van de Masterclass. Je moet het samen doen.’ Tot slot gaat Jan in op de rol van de gemeente. ‘Ik heb in Helsinki gezien dat de gemeente daar vrij stevig de regie heeft over welzijn en zorg. Bijna als een monopolist. Zo hebben we het in Nederland niet geregeld maar we mogen als overheid best iets bepalender zijn. We laten zorg nu vaak aan professionals omdat we vinden dat we daar als gemeente geen verstand van hebben. Je kunt als gemeente zorgen dat je mee kan praten en op hoofdlijnen wat meer aan zet bent hoe je je zorgsysteem wilt richten.’

‍